sMenschen Gheest van tVleesch verleyt ed. 1953

Een vastenspel van sinnen hoe sMenschen Gheest van tVleesch, die Werlt

en die Duvel verleyt wordt (Clodius presbiter) circa 1550

[Teksteditie: C.G.N. de Vooys en J.J. Mak (eds.), “Een verloren vastenspel van sinnen uit de XVIde eeuw”, in: Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde, 1953, pp. 595-650]

[Hummelen 2 01]

Auteur

De auteur noemt zichzelf in het handschrift Clodius presbiter en heeft als kenspreuk ‘Kuelen raet’. Blijkbaar een Antwerpse priester-rederijker die verbonden was aan de Antwerpse rederijkerskamer De Olyftack [ed. 1953: 595].

Genre

Een spel van zinnen naar aanleiding van de Vasten (volgens het originele opschrift).

Situering / datering

Dit spel (865 verzen) werd aangetroffen in een handschrift uit het midden van de zestiende eeuw (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, ms. nr. 21.656) dat in 1940 door de brand van de Leuvense universiteitsbibliotheek verloren ging. Het bleef echter bewaard in twee moderne afschriften [ed. 1953: 595-596].

Inhoud

Het personage ‘sMenschen Gheest’ is op weg naar de kerk. Het is Vastenavond, hij heeft spijt van zijn vroeger losbandig gedrag en voelt zich gerust, nu hij besloten heeft zich vroom te gedragen. ‘tVleesch’ (een hoer), ‘Werlt’ (een modieus geklede man) en ‘de Duvel’ houden niet van de Vastentijd, want dan zijn de mensen meer geneigd zich af te keren van de zonde. Met hun drieën slagen zij erin sMenschen Gheest opnieuw te verleiden tot losbandig gedrag. ‘De Liefde Gods’ en ‘Vreese van Plaeghen’ weten hem echter te overhalen om opnieuw het rechte pad te bewandelen.

Thematiek

Wanneer de zondaar berouw vertoont, dan kan hij altijd hopen op Gods genade. Deze stichtelijke moraal wordt duidelijk geformuleerd in de verzen 831-834: betrout en hoopt synder ghenaden werffenisse / want u verderffenisse en begheert Christus niet / maer syn victorioese glorie biet / elken die berou heeft groote ghenadicheit (woorden uitgesproken door Vreese voor Plaeghen).

Receptie

Stadsliteratuur. Het betreft hier een rederijkersspel geschreven door een Antwerpse rederijker voor een Antwerpse rederijkerskamer. Verband met Antwerpen.

Profaan / religieus?

Duidelijk stichtelijk van aard, met enkele profane (vooral erotische) elementen.

[explicit 18 februari 1996]