Francis 1980
Hieronymus Bosch: The Temptation of Saint Anthony (Anne F. Francis) 1980
[Exposition Press, Smithtown (New York), 1980, 61 blz.]
[ook vermeld in Gibson 1983: 106-107 (E196)]
Volgens deze Amerikaanse auteur was Bosch zonder twijfel een gelovige christen: zijn kunstwerken zijn eigenlijk geschilderde sermoenen. Verder biedt dit boek een nogal oppervlakkige benadering van de Verzoekingen van de H. Antonius-triptiek (Lissabon). Francis maakt geen grondige analyse van het drieluik, maar bespreekt vrij lukraak een aantal alchemistische, bijbelse, astrologische en historische referenties van de panelen.
Haar betoog bevat daarbij een aantal twijfelachtige uitspraken. Francis hecht bijvoorbeeld nogal veel belang aan de ‘kikvors-afgod’ (een echo van Fraenger) die naar verluidt de triptiek beheerst. De vogel die op het linkerbinnenluik (onderaan) zijn uit het ei komende jongen opvreet, bevat assuredly een verwijzing naar de Italiaan Savonarola, en het wezen met de hertenkop, dat op hetzelfde luik samen met twee lugubere gezellen in de richting van de ‘reus-herberg’ trekt, zou bedoeld zijn als een trouwe christen die naar God verlangt.
Vooral de laatste bewering roept sterkte twijfels op omtrent Francis’ deskundigheid op het gebied van de Bosch-iconografie. De interessantste mededeling die dit boek bevat, is nog dat bij een recente reiniging een dierenriem is vrijgekomen (op het verhoog op het middenpaneel, naast de zittende figuur met de hoge hoed), een detail dat overigens op vele kopieën op dezelfde plaats te zien is.
[explicit]
