Gibson 2003
“The Strawberries of Hieronymus Bosch” (Walter S. Gibson) 2003
[in: Cleveland Studies in the History of Arts, vol. 8 (2003), pp. 24-33]
Ongewoon grote aardbeien spelen een opvallende rol op het middenpaneel van de Tuin der Lusten-triptiek. In 1605 interpreteerde José de Siguença de aardbei en haar vluchtige reuk en smaak als een symbool van wereldse genietingen en strevingen. Ofschoon het klopt dat deze vrucht rond 1500 een aloude positieve reputatie met zich droeg, kwam zij ook voor in bijzonder ongunstige contexten (zowel in de literatuur als in de beelding). De aardbei werd gezien als een symbool voor hypocrisie, bedrog in het algemeen, en de dood die zich verbergt onder een lieflijk uiterlijk. De dominante aanwezigheid van aardbeien op Bosch’ middenpaneel moet de toeschouwer erop wijzen dat de afgebeelde tuin, hoe aantrekkelijk ook, geen aards of hemels paradijs is, maar een bedrieglijke tuin, een illusie die onder fraaie vormen dood en verdoemenis verbergt. Bosch’ tuin vertoont een aantal overeenkomsten met de allegorische tuin (een vals aards paradijs) die beschreven wordt door de Brusselse rederijker Jan van den Dale in zijn strofisch gedicht De uure vander doot, gedrukt rond 1516.
Uiteraard bevat de titel van dit artikel een geestige verwijzing naar ‘The Oranges of Hieronymus Bosch’, de roman van Henry Miller.
[explicit 4 september 2017]
