Pokorny 2013
[Recensie van Büttner 2012] (Erwin Pokorny) 2013
[in: Journal für Kunstgeschichte, 17 (2013), Heft 4, pp. 268-275]
Dit is een recensie van Nils Büttner, Hieronymus Bosch, München, 2012. Pokorny noteert: ‘Für Fussnoten oder das Abwägen widersprüchlicher Interpretationen ist in einem Taschenbuch freilich ebenso wenig Platz wie für grosse Abbildungen, in denen sich Detailbeschreibungen verfolgen liessen. Büttner hat jedoch den zur Verfügung stehenden Raum souverän genützt’ (voor voetnoten en de evaluatie van tegenstrijdige interpretaties is er in een pocketboek natuurlijk even weinig plaats als voor grote afbeeldingen die detailbeschrijvingen zouden kunnen illustreren. Nochtans heeft Büttner de beschikbare ruimte op superieure wijze benut).
Een interessant aspect van deze recensie is dat Pokorny af en toe zijn eigen kijk op bepaalde Bosch-kwesties presenteert.
- Net als Büttner staat hij sceptisch tegenover Koldeweij’s hypothese dat de Johannes op Patmos- en Johannes de Doper-panelen bedoeld waren voor het altaarstuk van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap [p. 270].
- In verband met de Het veld heeft ogen-tekening (Berlijn): een analyse van de inkt heeft aangetoond dat de inkt van de Latijnse inscriptie niet dezelfde is als de inkt gebruikt in de tekening zelf. Het feit dat de inscriptie later werd toegevoegd, sluit echter niet automatisch uit dat Bosch zelf de schrijver ervan was [p. 272].
- Koldeweij’s identificatie van de heilige op het rechterbuitenluik van de Weense Laatste Oordeel-triptiek als Sint-Hippolytus wordt ‘overtuigend’ genoemd [p. 273].
- De suggestie van Wirth en Belting dat het middenpaneel van de Tuin der Lusten het Aards Paradijs voorstelt zoals het had kunnen zijn als Adam en Eva niet gezondigd hadden, wordt afgewezen. Maar Büttners argument dat het middenpaneel geïnfecteerd is door het Kwaad is evenmin overtuigend. Volgens Pokorny gaat het om het Paradijs waar de rechtvaardigen bij het Laatste Oordeel kunnen genieten van de vreugden die tijdens het aardse leven verboden waren [p. 273-274].
- Sommige auteurs hebben gesteld dat het verloren middenpaneel van de zogenaamde Marskramer-triptiek een Bruiloft van Kana voorstelde. Pokorny is het echter met Büttner eens dat dit slechts één van vele mogelijkheden is [p. 274].
[explicit 5 juli 2022 – Eric De Bruyn]
