Roggen 1936
“Het verklaren van het werk van Bosch en Bruegel” (Domien Roggen) 1936
[in: Nieuw Vlaanderen, nr. 10 (7 maart 1936), pp. 6-7]
[Ook vermeld in Gibson 1983: 81 (E53)]
Bij het stijlkritische en technische onderzoek van de werken van Bosch en Bruegel ondervinden niet-Nederlandstalige kunsthistorici niet minder of meer problemen dan hun Vlaamse en Nederlandse collega’s. Dat ligt echter anders wanneer het gaat om het raadplegen van oude documenten en archiefstukken. Vele van de door Bosch en Bruegel behandelde veelal raadselachtige onderwerpen kunnen verklaard worden aan de hand van de contemporaine literatuur en door middel van kennis van de laatmiddeleeuwse zeden en gebruiken, zoals processies, toneelopvoeringen en dergelijke. De taalgenoten van Bosch en Bruegel hebben hier een eersteplansrol te vervullen.
Roggen brengt vervolgens Bosch’ vreemd-grijnzende beulstroniën in verband met maskers die gedragen werden door acteurs tijdens de jaarlijkse processie in ’s-Hertogenbosch. Ook de ‘clusenaer’ (ongetwijfeld de H. Antonius) die een vast onderdeel was van deze processie, inspireerde Bosch wellicht. Het zondaars opvretende monster op het rechterluik van de Tuin der Lusten, de Keisnijding in het Prado en de Goochelaar in St. Germain en Laye brengt Roggen in verband met laatmiddeleeuwse Middelnederlandse teksten (onder meer het Tondalus’ Visioen). Talrijke motieven uit de Hooiwagen en de Tuin der Lusten wachten nog op een verklaring. Volgens Roggen zullen deze kunnen verklaard worden door specialisten in de laatmiddeleeuwse literatuur- en cultuurgeschiedenis der Nederlanden en hij spoort de germanisten (de Vlaamse term voor neerlandici) aan dit terrein verder te onderzoeken.
[explicit 7 september 2011]
