Refreinenbundel van Jan van Stijevoort (Jan van Stijevoort) 1524

[Diplomatische teksteditie: Frederik Lyna en Willem Van Eeghem (eds.), Jan van Stijevoorts Refereinenbundel – Anno MDXXIV, naar het Berlijnsch handschrift integraal en diplomatisch uitgegeven. Twee delen, De Sikkel, Antwerpen, z.j. (= 1929/1930) = Stijevoort I/II ed. 1929/1930]

[Bloemlezing: Luc Indestege (ed.), Een keur uit Jan van Stijevoorts Refereynenbundel Anno 1524 met een inleiding en aanteekeningen. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1934 = Stijevoort ed. 1934]

[Coigneau St]

Genre

Een bundel rederijkersrefreinen.

Auteur

De samensteller en kopiist van het handschrift was Jan van Stijevoort (zoals hij zelf meedeelt op fol. 350). Hij was afkomstig uit Luik en maakte van 1515 tot in de jaren 1530 deel uit van het kapittel van Sint-Pieter te Utrecht. Van 1524 tot 1527 had hij zeker ook een vicarie aldaar in de kerk van St.-Marie [ed. II 1930: 269-270, Coigneau I 1980: 37]. Van slechts een aantal van de gekopieerde refreinen is de oorspronkelijke auteur bekend [zie hiervoor ed. II 1930: 286-304].

Situering / datering

Het manuscript wordt bewaard in Berlijn, Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz (hs. Germ. 4°, 651) [ed. II 1930: 316 / 329, Coigneau I 1980: 37]. De kopiist deelt zelf mee (op fol. 350) dat hij de bundel voltooide op 27 juni 1524. De refreinen zijn dus alle geschreven vóór 1524. Een groot aantal ervan gaat zelfs terug tot de vijftiende eeuw [ed. II 1930: 269 / 285 / 293, Coigneau I 1980: 39].

Inhoud

De bundel bevat 258 dichtstukken, waaronder 247 refreinen [Coigneau I 1980: 37]. Lyna en Van Eeghem telden circa 60 zotte refreinen, circa 60 amoureuze refreinen en circa 90 vroede refreinen [ed. II 1930: 285]. Coigneau telde 63 volledige zotte refreinen [Coigneau I 1980: 42].

Thematiek

De bundel bevat zowel profaan als religieus materiaal. Vroede, amoureuze en zotte refreinen wisselen elkaar vrij willekeurig af.

Receptie

Manifest stadsliteratuur. Het betreft hier rederijkersgedichten die door een Utrechtse vicaris/kanunnik verzameld werden. Verband met Utrecht.

Profaan / religieus?

Een mengeling van profaan en religieus.

Geraadpleegde lectuur

• Coigneau I 1980: Dirk Coigneau, Refreinen in het zotte bij de rederijkers. Deel I, Secretariaat van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Gent, 1980.
• Van der Blom/Zieleman 1985: N. van der Blom en G.C. Zieleman, “De rechter en de rijke, de rechter en zijn amicus . N.a.v. Refereyn IX, 39 en 41-44 uit de bundel van Jan van Stijevoort A° 1524”, in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, deel 101 (1985), afl. 3, pp. 204-208.
• Pleij 2007: Herman Pleij, Het gevleugelde woord – Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1400-1560. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2007, pp. 363-365.

[explicit 6 september 1995]