Een spel van Sinnen genaempt den hoecksteen

(anoniem) XVIB

[Diplomatische teksteditie: W.N.M. Hüsken, B.A.M. Ramakers en F.A.M. Schaars m.m.v. M.R. Hagendoorn en J.P.G. Heersche (eds.), Trou Moet Blijcken – Deel 3: Boek C – Bronnenuitgave van de boeken der Haarlemse rederijkerskamer ‘de Pellicanisten’. Uitgeverij Quarto, Assen, 1993, fol. 105r-119r = De hoecksteen ed. 1993]

[Hummelen 1 OC 8]

Auteur

Een anoniem gebleven rederijker.

Genre

Een zinnenspel.

Situering / datering

Dit spel (1449 versregels in de editie-1993) bleef bewaard in Boek C uit de verzameling van de Haarlemse rederijkerskamer De Pellicanisten. De teksten in dit boek werden grotendeels gekopieerd door Goossen ten Berch (de folio’s 1-25 echter door een andere hand). Volgens een aantekening op folio 166r werd het boek voltooid op 1 december 1604. De erin aanwezige teksten dateren dus van vóór die datum.

Inhoud

De ‘helpers’ Theijlich Woort Goods en Dinspiratie proberen Den Mensch op het rechte pad van het geloof te houden, terwijl De Werrelt (een hoerige vrouw) er alles aan doet om dat tegen te werken. Een fijguere over de geschiedenis van Koning Anthiochius en de moeder met haar zeven zonen (zie Makkabeeën) moet Den Mensch het goede voorbeeld tonen, net als een aantal togen. De boodschap is uiteindelijk dat Christus de hoeksteen is waar de mens moet op steunen om de eeuwige zaligheid te bereiken.

Thematiek

Stichtelijk-religieus. Heel het toneelstuk is op verholen wijze doordrenkt van de bloedige vervolgingen die de protestanten moeten ondergaan ten gevolge van de Inquisitie (een duidelijke parallel met de geschiedenis van de moeder en haar zeven zonen). Ook de verzen 1440-1441 op het einde (fol. 119r) hebben signaalwaarde: Lijt omde rechtvaerdicheijt so wert ghij salich / en niet om vreemde opinien den keest wel smaeckt (dit laatste is hier géén stoplap, maar betekent: wij begrijpen elkaar wel, maar kunnen ons niet expliciet uitspreken).

Receptie

Het betreft hier een rederijkersstuk dat bewaard bleef in een rederijkerscontext. Dit wijst op stadsliteratuur. Verband met Haarlem.

Profaan / religieus

Manifest stichtelijk-religieus.

[explicit 11 juli 1999]