Esbatement van Aerm inde Buerse (Cornelis Everaert) 1529

[Teksteditie: J.W. Muller en L. Scharpé (eds.), Spelen van Cornelis Everaert, vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden met inleiding en aanteekeningen uitgegeven. Boekhandel en Drukkerij voorheen E.J. Brill, Leiden, [1898]-1920, pp. 283-296 = Aerm inde Buerse ed. 1920]

[Teksteditie: W.N.M. Hüsken (ed.), De Spelen van Cornelis Everaert – Opnieuw uitgegeven, van inleidingen, annotaties en woordverklaringen voorzien. Deel II, Verloren, Hilversum, 2005, pp. 567-591 = Aerm inde Buerse ed. 2005]

[Hummelen 1 B 18]

Auteur

De Brugse rederijker Cornelis Everaert (ca. 1480-1556). Vergelijk ook bij Maria Hoedeken ed. 1920.

Genre

Een allegorisch esbatement: een mengeling van komisch en ernstig rederijkerstoneel.

Situering / datering

Dit spel (439 verzen in de editie-1920) is één van de 35 toneelteksten die bewaard bleven in een autograaf-verzamelhandschrift (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, sign. Hs. 19.036). Volgens de originele inhoudstafel en een naschrift bij het spel zelf werd de tekst geschreven in 1529 voor de rederijkerskamer Aerm inde Buerse uit Veurne en opgevoerd datzelfde jaar in de stad Ieper.

Inhoud

Sulc Ghemeene Man (die allegorisch staat voor de lagere stadsbevolking, de ambachtslui) ontslaat zijn knechtje Aerm inde Buerse omdat hij de slechte economische situatie beu is. Aerm inde Buerse krijgt de raad om werk te gaan zoeken bij Elckerlyc (de gezeten burgerij). Na een lang pleidooi waarin Aerm inde Buerse stelt dat hij de mensen aanzet tot sparen en tot een deugdzaam leven, moet hij echter vertellen hoe hij heet en met die naam is Elckerlyc helemaal niet opgezet. Aerm inde Buerse krijgt wel de raad om een goede partij te huwen, zoals bijvoorbeeld Couver Ghebruuckynghe (= Welvaart), de dochter van Rycqaert.

Aerm inde Buerse gaat deze dame metterdaad een aanzoek doen, maar krijgt al gauw de bons, als zij zijn naam verneemt. Couver Ghebruuckynghe geeft Aerm inde Buerse de raad zijn naam te laten veranderen. Dat zal hij dan maar doen en ondertussen keert hij terug naar Sulc Ghemeene Man, in de hoop dat het snel vrede zal worden en de tijden zullen beteren.

Thematiek

Scherpe satire op de maatschappelijke wantoestanden ten gevolge van de moeilijke (oorlogs)tijden. Het hoofdthema in één zin: de armoede huist bij de gewone man, de welgestelde burgers weten haar wel uit hun woningen te weren [ed. 1920: 610].

Receptie

Stadsliteratuur. De moeilijke tijden worden benaderd vanuit het perspectief van een stedelijk publiek. Bovendien manifeste bekommerdheid om de vredesproblematiek. Verder betreft het hier een rederijkersspel van een Brugse rederijker, blijkbaar geschreven in opdracht van een rederijkerskamer uit Veurne en opgevoerd te Ieper. Verbanden met Brugge, Veurne en Ieper.

Profaan / religieus?

Manifest profaan van aard.

[explicit 27 februari 1994 / 19 september 2016]