Kerstteksten (Bartholomeus van Middelburg) vóór 1565
[Teksteditie: A. Ampe S.J., “Uit de kerstvroomheid der zestiende eeuw – Onbekend werk van Bartholomeus van Middelburg”, in: Ons Geestelijk Erf, deel XLI, afl. 2 (juni 1967), pp. 123-190 = Ampe ed. 1967]
Auteur
De minderbroeder Bartholomeus van Middelburg (1484-1564), die in zijn tijd een bekende geleerde en predikant was [ed. 1967: 126].
Genre
Homilie- en preekliteratuur rond Kerstmis. Kerstteksten.
Situering / datering
Hs. Brussel K.B. II 2779 kan beschouwd worden als het persoonlijke devotiehandboek (een soort rapiarium dus) van Zuster Weyncken uit een Amsterdams clarissenklooster, die naast een aantal anonieme stukken en teksten van Pieter de Wolf vooral een aantal teksten van haar biechtvader en geestelijke leidsman Bartholomeus van Middelburg verzamelde. Het handschrift bestaat uit drie delen. Het eerste deel bevat op ff. 2r-165v drie kerstpreken (met als titels: Van een gheestelijcke ontfanckenisse, Van een gheestelijcke gheboerte en Vanden sueten naeme Jhesus) die het bijbelvers Lucas 1, 31 behandelen, en daarnaast onder de titel Een gheestelijck nieu-jaer drie kersttraktaten. Al deze teksten werden oorspronkelijk geschreven door Bartholomeus van Middelburg. De kopiist beëindigde zijn taak op 31 maart 1565 [ed. 1967: 125 / 140-141 / 143]. Het tweede deel (ff. 170r-178v) behelst de autograaf van twee preken van diezelfde Bartholomeus [ed. 1967: 125-127]. Het derde deel (ff. 179-256) bevat een aantal losse stukken van diverse inhoud en herkomst [ed. 1967: 127-138].
In dit artikel bezorgt Ampe een volledige editie van de drie kerstpreken en van de eerste twee traktaten uit deel 1. Van het derde traktaat uit deel 1, dat zeer omvangrijk is, editeert hij alleen de inleiding, de aanvang van het eerste hoofdstuk en het laatste (25ste) hoofdstuk.
Inhoud
Drie kerstpreken, twee kersttraktaten en een deel van een kersttraktaat.
Thematiek
Sterk allegorisch getinte stichtelijke beschouwingen rond Kerstmis.
Receptie
Kloosterliteratuur uit de zestiende-eeuwse kringen der franciscanen en clarissen.
Profaan / religieus?
Manifest religieus.
[explicit 11 januari 2001]
