Hondert artikelen vander passien ons heren Jhesu Christi

(Heinrich Suso) XIV

[Teksteditie: Jan Deschamps (ed.), “De Middelnederlandse vertalingen en bewerkingen van de Hundert Betrachtungen und Begehrungen van Henricus Suso”, in: Ons Geestelijk Erf, deel 63, afl. 2-4 (juni-december 1989) / deel 64, afl. 1-3 (maart-september 1990), pp. 309-369 = Deschamps ed. 1989-90]

Auteur

De Duitse mysticus en dominicaan Henricus Suso (of Heinrich Suso) (+1366).

Genre

Een geestelijk prozatraktaat.

Situering / datering

Het gaat om het Büchlein der Ewigen Weisheit, dat door Suso hoogstwaarschijnlijk in 1338 werd voltooid. Tussen 1333 en 1338 vervaardige hij van het eerste en tweede boek een Latijnse vertaling: Horologium Sapientiae Aeternae. Het derde boek bleef door Suso onvertaald maar onder de titel Centum meditationes passionis domini nostri Iesu Christi ontstonden (meestal uitgebreide) Latijnse vertalingen door anderen. Onder de titel Hondert artikelen vander passien ons heren Jhesu Christi kwamen hiervan Middelnederlandse redacties tot stand. Deschamps onderzocht circa 280 handschriften (waaronder circa 70 Latijnse) en 16 incunabelen en postincunabelen (waaronder 8 Latijnse) die ofwel een redactie van de Middelnederlandse Hondert artikelen ofwel een Duits afschrift van de Hondert artikelen ofwel een Latijnse vertaling of bewerking van de Hundert Betrachtungen bevatten. Uit deze handschriften en drukken geeft hij in het hier besproken artikel telkens enkele (parallel lopende) fragmenten diplomatisch uit. Het gaat daar bij om…

1 De oorspronkelijke Hundert Betrachtungen. Editie naar hs. Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Letterk. 2055.

2 Een eerste Middelnederlandse vertaling. Vóór 1372. Naar hs. Utrecht, Rijksmuseum Het Catharijneconvent, ABM 38.

3 Een tweede Middelnederlandse vertaling. Naar hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II 1332.

4 Een onvolledige Middelnederlandse vertaling. Naar hs. München, Bayerische Staatsbibliothek, Cod. Germ. 864.

5 De Zuid-Nederlandse bewerking. Naar hs. Antwerpen, Ruusbroecgenootschap, Neerl. 11.

6 De Latijnse vertaling van de Zuid-Nederlandse bewerking door Willem Jordaens. De vertaling dateert van vóór 1372 (sterfdatum van Jordaens). Naar hs. Luik, Bibliothèque de l’ Université, Wittert 38.

7 De Middelnederlandse vertaling van de Latijnse vertaling van Willem Jordaens. Naar hs. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 74 H 41.

8 De vernoordnederlandste en bijgewerkte Zuid-Nederlandse vertaling. Naar hs. Camvridge, Fitzwilliam Museum, McClean 91.

9 De anonieme Latijnse vertaling van de vernoordnederlandste en bijgewerkte Zuid-Nederlandse bewerking. Naar hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 11769-74.

10 Een eerste Middelnederlandse vertaling van de anonieme Latijnse vertaling. Naar hs. Antwerpen, Ruusbroecgenootschap, Neerl. 23.

11 Een tweede Middelnederlandse vertaling van de anonieme Latijnse vertaling. Naar hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 4944-47.

12 Een derde, gedeeltelijk overgeleverde Middelnederlandse vertaling van de anonieme Latijnse vertaling. Naar een blad dat uit een verder onbekend handschrift is gesneden.

13 Een Middelnederlandse vrije bewerking van de anonieme Latijnse vertaling. Naar hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, IV 1248.

Vergelijk verder nog ed. 1989-90: 365-366.

Inhoud / thematiek

Een proloog en drie delen. Eerste en tweede deel (respectievelijk 20 en 4 kapittels) = een dialoog tussen de Eeuwige Wijsheid en de dienaar. Derde deel (hier fragmentair uitgegeven) = Hundert Betrachtungen und Begehrungen, bestaande uit: een proloog, honderd overwegingen rond het lijden van Christus en het verdriet van Maria, en honderd smeekbeden tot Christus en Maria.

Receptie

Kloosterliteratuur.

Profaan / religieus?

Stichtelijk-religieus.

[explicit 22 januari 1999]