Anoniem 2004
Hieronymus Bosch (anoniem) 2004
[Sirrocco, Londen, 2004, 80 blz.]
Met amateuristisch-populariserende boekjes als dit is het altijd gemakkelijk om een lijstje samen te stellen van allerhande stommiteiten: de voornaam van Bosch’ vader zou Laurent geweest zijn [p. 23, op pagina 78 staat nochtans correct: Antonius!], Gerard Groote zou een volgeling van Ruusbroec geweest zijn [p. 25], de blauwe duivel bovenop de hooiwagen wordt een blauwe troubadour genoemd [p. 37], het Johannes op Patmos-paneel zou in ’s-Hertogenbosch hangen [p. 45, in werkelijkheid: in Berlijn], enzovoort. In onderhavig geval blijft het echter niet bij sporadische kemels: héél de tekst is waardeloos (begrijpelijk dan ook dat de auteur anoniem wilde blijven). Er worden veel bladzijden verspild aan een warrige samenvatting van de theorieën van Fraenger, waarna deze theorieën ten slotte verworpen worden. Hier en daar worden wel de namen vernoemd van enkele andere Bosch-auteurs (Bax, Dixon, Vermet, Koldeweij, Vandenbroeck), maar tot een heldere samenvatting van hun visies komt het niet, laat staan tot een waardevol, persoonlijk standpunt. Het laatste zinnetje van het boek stelt dat wij niet te veel aandacht en tijd moeten verkwisten aan het raadsel van Bosch’ werk, en dat doet absoluut de deur dicht.
Komt daar nog bij dat dit boekje uit het Engels vertaald werd (door ene Ella Nash, men notere dit) op een werkelijk afschuwelijke manier. Men moet het zelf gelezen hebben om het te geloven. De titel Adoration of the Magi (Aanbidding der Wijzen) wordt De Aanbidding van de Tovenaars [p. 32], Philip the Fair (Filips de Schone) wordt Philip de Eerlijke [p. 46] en ’s-Hertogenbosch is een stad die in Duchy ligt [p. 78]: een totaal absurde vertaling van the Duchy of Brabant (het hertogdom Brabant). Door die compleet amateuristische vertaling wordt de tekst zo goed als onleesbaar, want voortdurend krijg je zinnen geserveerd als de volgende: Wat Fränger hier consequent deed, was een systeem van redenering volgen die een hypothese opzette, als een willekeurig startpunt en daarna, door misleidende hinderingen, uitkwam bij volgende hypotheses en ontwikkelde de conclusies die impliciet aan hen waren, ad infinitum [p. 38]. Zo staat het er inderdaad! Ook een fraaie is deze: Alhoewel niet een naturalist in de zin van nadruk leggend op het oppervlakkige detail, een voornaamste verrukking van de Vlamingen, kon hij [Bosch] weefsel onderscheiden [p. 71]. Dat zulke teksten gedrukt en uitgegeven worden: het is een schande. Het enige pluspunt aan dit boekje zijn de kleurafbeeldingen, onder meer een interessante kleurreproductie van het Zeven Doodzonden-paneel (een schilderij uit de Bosch-navolging, tegenwoordig in Genève) op pagina 71. Voor de rest is er maar één reactie mogelijk op dit gedrukt wangedrocht: it sucks.
[explicit]
