Een spel van die becooringe des duvels (Jan Tomisz.) XVI
[Diplomatische teksteditie: W.N.M. Hüsken, B.A.M. Ramakers en F.A.M. Schaars m.m.v. M.R. Hagendoorn en J.P.G. Heersche (eds.), Trou Moet Blijcken – Deel 6: Boek F – Bronnenuitgave van de boeken der Haarlemse rederijkerskamer ‘de Pellicanisten’. Uitgeverij Quarto, Assen, 1996, fol. 36r-49v = Becooringe des Duvels ed. 1996]
[Modern-Nederlandse hertaling: Herman van Iperen (ed.), Van die becooringe des duvels hoe hij crijstus becoorden: zestiende-eeuws rederijkersstuk van Jan Tomisz. – Hertaald en van een inleiding voorzien. Nodus-Publ / Stichting Neerlandistiek VU, Münster-Amsterdam, 1998 = Becooringe des Duvels ed. 1998]
[Hummelen 1 OF 3]
Genre
Een rederijkersspel, meer bepaald een zinnenspel of een nieuw-testamentisch historiaalspel [Hummelen 1968: 341].
Auteur
De (Noord-Nederlandse?) rederijker en schilder Jan Tomisz(oon), volgens een aantekening op het einde van het spel [ed. 1996: 49v].
Situering / datering
Dit spel (1240 versregels in de editie-1996) bleef bewaard in Boek F uit de verzameling van de Haarlemse rederijkerskamer De Pellicanisten. Dit boek werd (af)geschreven door Adriaen Louriszoon Lepel en voltooid op 22 juli 1598 [ed. 1996: 189r]. De erin bewaarde stukken moeten dus dateren van vóór dat jaartal.
Inhoud
Twee ‘neefkens’, Ewige Haet en Geveijnsde Hovaerdij, schelden elkaar langdurig uit, waarbij een hele reeks door hen op gang gebrachte gebeurtenissen uit het Oude Testament (van de val van Lucifer tot de ketterij van de farizeeërs – die impliciet gelijkgesteld worden met de katholieke clerus) de revue passeren. Nu is er ene Jezus gekomen en het is onduidelijk of dit God is of een gewone mens. Als Jezus is gaan vasten in de woestijn, stuurt Lucifer de duivel Satan om Hem te bekoren, en de twee neefkens staan klaar om daarbij goede raad te geven. Zij verkleden de duivel in een valse monnik, waarna de drie bekende pogingen tot bekoring volgen, met negatief resultaat. De duivel druipt af naar de hel, maar de twee neefkens nemen zich voor om op alle mogelijke manieren de mensheid te verleiden en te bekoren, zodat de leer van Jezus geen voet aan de grond krijgt.
Thematiek
Protestantse propaganda: de katholieke clerus wordt voorgesteld als een bende farizeeërs die onder diabolische invloed staan.
Receptie
Stadsliteratuur. Het betreft hier een rederijkersspel dat bewaard bleef in een rederijkerscontext. Verband met Haarlem.
Profaan / religieus?
Manifest religieus.
Geraadpleegde lectuur
[explicit 24 juli 1998]
