Een tafel speilken vander beke (Cornelis Everaert) 1513

[Teksteditie: J.W. Muller en L. Scharpé (eds.), Spelen van Cornelis Everaert, vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden met inleiding en aanteekeningen uitgegeven. Boekhandel en Drukkerij voorheen E.J. Brill, Leiden, [1898]-1920, pp. 377-386 = De beke ed. 1920]

[Teksteditie: W.N.M. Hüsken (ed.), De Spelen van Cornelis Everaert – Opnieuw uitgegeven, van inleidingen, annotaties en woordverklaringen voorzien. Deel II, Verloren, Hilversum, 2005, pp. 731-746 = De beke ed. 2005]

[Hummelen 1 B 24 / Pikhaus 4]

Auteur

De Brugse rederijker Cornelis Everaert (ca. 1480-1556). Vergelijk ook bij Maria Hoedeken ed. 1920.

Genre

Een tafelspel.

Situering / datering

Dit spel (268 verzen in de editie-1920) is één van de 35 toneelteksten die bewaard bleven in een autograaf-verzamelhandschrift (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, sign. Hs. 19.036). Het stuk werd op 20 januari 1512 (oude stijl, dus 1513 nieuwe stijl) opgevoerd op een feest van het Brugse Sint-Sebastiaansgilde der handboogschutters (wier clerc Everaert was) ter gelegenheid van de inhuldiging van de nieuwe ‘koning’, die blijkbaar Van der Beke heette [ed. 1920: 625, ed. 2005: 732-733].

Inhoud

Een boer en zijn vrouw zijn op weg naar het koningsfeest van het schuttersgilde en vragen zich af welk geschenk ze de nieuwe koning zullen aanbieden. Beraedtsamich Advys raadt aan water te schenken uit een beek en hij zal hen dat bezorgen. Uiteindelijk blijkt het te gaan om een hol kruisbeeldje waarbij uit Christus’ vijf wonden water of wijn kan stromen: deze ‘beek’ heeft iedereen verlost want uit Christus vloeien alle sacramenten. Zeer toepasselijk overigens, want de koning heet blijkbaar Van der Beke.

Zie voor een uitgebreider inhoudsoverzicht ed. 1920: 625 en ed. 2005: 731-732.

Thematiek

Goedaardige scherts wordt vermengd met een stichtelijke boodschap (de heilzame werking van Christus’ Passie voor de mensheid).

Receptie

Stadsliteratuur. Het betreft hier een rederijkersspel van een Brugse rederijker, speciaal geschreven voor de Brugse gilde van de handboogschutters. Verband met Brugge.

Profaan / religieus?

Vermenging van profane en religieuze elementen.

Geraadpleegde literatuur

• P. Pikhaus, Het Tafelspel bij de rederijkers. Deel I, Secretariaat van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Gent, 1988, pp. 39-40 (nr. 4).

[explicit 10 juni 1994 / 22 september 2016]