Doctrinael des Tijts (anoniem) 1486
[Teksteditie: Wilhelmus Johannes Schuijt (ed.), Doctrinael des Tijts. H. Veenman & Zonen, Wageningen, 1946 = Doctrinael des Tijts ed. 1946]
[Ca 1254]
Auteur
De oorspronkelijke Franse tekst werd geschreven door Pierre Michault (Pieter Michiel in de Middelnederlandse bewerking, vergelijk ed. 1946: 88), de secretaris van Karel de Stoute. De bewerker van de Middelnederlandse versie bleef anoniem.
Genre
Een allegorisch-moraliserende prozatekst (het origineel werd geschreven in verzen), meer bepaald een gemoraliseerde grammaticaleer.
Situering / datering
De teksteditie van Schuijt is gebaseerd op de incunabel (Haarlem, Bellaert, 1486) die zich bevindt in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag.
Inhoud
Zie voor een samenvatting ed. 1946: 61-65.
Thematiek
‘In het boek leert de aanstaande hoveling aan de hand van een allegorische rondgang door de school van Valscheit op bijna Machiavelliaanse wijze de fijne kneepjes kennen van een succesvolle loopbaan aan het hof. Natuurlijk worden de perfide lessen telkens gevolgd door moraliserende terechtwijzingen van de auteur, maar deze zijn zo beknopt en dikwijls zo vaag en voorspelbaar geformuleerd, dat zij niet opwegen tegen het concrete en nuttige karakter van die praktische kennis’ [Brinkman 1994: 131]. Volgens mij overdrijft Brinkman hier een beetje: op het einde van de tekst wordt namelijk ook een uitgebreid bezoek gebracht aan het Huis van Wijsheid en de ironie van al die aanprijzingen van wangedrag door de docenten aan de school van Valscheit is heel de tekst door vrij duidelijk.
Receptie
In eerste instantie de Bourgondische adel. De opdracht is gericht aan Filips de Goede (hertog van Bourgondië). De Middelnederlandse bewerking is blijkbaar gericht op de Noord-Nederlandse edelen en patriciërs. Vergelijk hierover Brinkman 1994: 131-132.
Profaan / religieus?
Zuiver profaan.
Geraadpleegde lectuur
[explicit 27 december 1999]
