Logen ende Waerheijt ed. 1998

Een Tafelspel van twee personages

Deene Genaempt Logen ende Dander Waerheijt

(anoniem) XVIB

[Diplomatische teksteditie: W.N.M. Hüsken, B.A.M. Ramakers en F.A.M. Schaars m.m.v. M.R. Hagendoorn en J.P.G. Heersche (eds.), Trou Moet Blijcken – Deel 8: De Boeken I, N, M en R – Bronnenuitgave van de boeken der Haarlemse rederijkerskamer ‘de Pellicanisten’. Uitgeverij Quarto, Slingenberg, 1998, ff. 36v-45v (Boek I)]

[Hummelen 1 OI 4] [Pikhaus 30]

Auteur

Een anoniem gebleven rederijker.

Genre

Een rederijkersspel, meer bepaald een tafelspel.

Situering / datering

Dit tafelspel (384 versregels in de editie-1998) bleef bewaard in Boek I uit het archief van de Haarlemse rederijkerskamer De Pellicanisten. Het boek bevat door Adriaen Lourisz Lepel gekopieerde stukken. Het spel dateert hoogstwaarschijnlijk uit de late zestiende eeuw.

Inhoud

Logen en Waerheijt verschijnen ten tonele, de eerste als marskramer (vergelijk de verzen 26-27: Ick ben een craemer en sow garen vercoopen / mijn waer met hoopen, om een stuvertgen te winnen), de tweede als geneesheer (zie de verzen 43-44). Logen staat allegorisch voor de bedrieglijke aardse ijdelheden (en verkoopt dan ook ‘Schijn’, ‘Waen’, ‘Schoon Samblant’, ‘Vrijheijt des Vleijs’ en vooral ‘Idel Niet’), terwijl Waerheijt staat voor de geestelijke waarheid die naar de hemel leidt (hij verkoopt ‘Selfs Kennisse’, ‘Seekerheijt’ en ‘Vrijheijt des Geests’). Waerheijt zegt tegen Logen (verzen 322-324): Wel te recht gaedij met Idel niet omme / Tis seker Die Somme van al u bedrijff / Met Idel niet bedriecht ghij man en wijf. Op het einde prijzen beide figuren zichzelf nog even aan ten koste van de ander, en dan is het gedaan. Zie voor een samenvatting ook Hummelen 1968: 361.

Thematiek

Behalve entertainment ook stichtelijke vermaning, gericht tegen de bedrieglijke en verderfelijke aardse ijdelheden.

Receptie

De rederijkerscontext waarin dit tafelspel bewaard bleef, wijst op stadsliteratuur. Verband met Haarlem.

Profaan / religieus?

Manifest allegorisch-stichtelijk.

[explicit 20 januari 1999]