Tspel van Maria ghecompareirt byde stede van Jherusalem

in glorien gheresen

(Cornelis Everaert en Gillis vanden Houchuse) 1527

[Teksteditie: J.W. Muller en L. Scharpé (eds.), Spelen van Cornelis Everaert, vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden met inleiding en aanteekeningen uitgegeven. Boekhandel en Drukkerij voorheen E.J. Brill, Leiden, [1898]-1920, pp. 361-376 = Maria ghecompareirt byde stede van Jherusalem ed. 1920]

[Teksteditie: W.N.M. Hüsken (ed.), De Spelen van Cornelis Everaert – Opnieuw uitgegeven, van inleidingen, annotaties en woordverklaringen voorzien. Deel II, Verloren, Hilversum, 2005, pp. 704-730 = Maria ghecompareirt byde stede van Jherusalem ed. 2005]

[Hummelen 1 B 23]

Auteur

De Brugse rederijker Cornelis Everaert (ca. 1480-1556), volgens de originele inhoudstafel in samenwerking met Gillis vanden Houchuse, blijkbaar een ons verder niet bekende andere Brugse rederijker [ed. II 2005: 707]. Vergelijk ook bij Maria Hoedeken ed. 1920.

Genre

Een allegorisch rederijkersspel dat naar de inhoud meer wegheeft van een berijmd theologisch, populair-exegetisch traktaat.

Situering / datering

Dit spel (498 verzen in de editie-1920) is één van de 35 toneelteksten die bewaard bleven in een autograaf-verzamelhandschrift (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, sign. Hs. 19.036). Volgens de originele inhoudstafel en volgens enkele passages in de tekst zelf werd het stuk geschreven in 1527 naar aanleiding van een prijsvraag ter gelegenheid van een Maria-ommegang in Nieuwpoort. Het spel won er de tweede prijs [ed. 1920: 622].4

Inhoud

Jonsteghe Gheneghenthede (een vrouwelijke personificatie van de burgerlijke leergierigheid) wil Maria vergeleken zien met de stad Jeruzalem. Begheerlic van Ghesichte (= David met zijn harp) roept drie personages op (Vergaderynghe, Salicheyt en Besittynghe) die Maria vervolgens uitgebreid allegorisch met de stad Jeruzalem vergelijken.

Thematiek

Een mooi voorbeeld van de middeleeuwse zin voor ingewikkelde allegorieën en van de Maria-devotie in het zestiende-eeuwse Vlaanderen.

Receptie

Stadsliteratuur. Het betreft hier een rederijkersspel van twee Brugse rederijkers, geschreven naar aanleiding van een rederijkerswedstrijd te Nieuwpoort. Verbanden met Brugge en Nieuwpoort.

Profaan / religieus?

Zuiver religieus van aard.

[explicit 8 juni 1994 / 21 september 2016]