Retorijka en Justicia (anoniem) 1579

[Diplomatische teksteditie: W.N.M. Hüsken, B.A.M. Ramakers en F.A.M. Schaars m.m.v. M.R. Hagendoorn en J.P.G. Heersche (eds.), Trou Moet Blijcken – Deel 3: Boek C – Bronnenuitgave van de boeken der Haarlemse rederijkerskamer ‘de Pellicanisten’. Uitgeverij Quarto, Assen, 1993, ff. 19r-25r = Retorijka en Justicia ed. 1993]

[Hummelen 1 OC 2]

Auteur

Een anonieme rederijker.

Genre

Een zinnenspel. Het originele opschrift spreekt nochtans van een ‘esbatement’: Een esbatement van acht Deser navolgende parsonaetgen ende gespelt van trou moet blijcken tot haerlem anno 1579 op Kursdach.

Situering / datering

Dit spel (641 verzen/regels in de editie-1993, het slot ontbreekt echter) bleef bewaard in Boek C uit het archief van de Haarlemse rederijkerskamer De Pellicanisten. De teksten in dit boek werden grotendeels gekopieerd door Goossen ten Berch (folio’s 1-25 echter door een andere hand). Volgens een aantekening op folio 166r werd het boek voltooid op 1 december 1604. De erin aanwezige teksten dateren dus van vóór die datum. Volgens het originele opschrift werd dit stuk gespeeld te Haarlem in 1579.

Inhoud

Retorijka en Justicia worden gevangen gezet door de Spaans- en pausgezinde Mars, Tijrannie en Gewelt, tot grote spijt van Lijefhebber der Const (een doctor) en Onnoselen (een ambachtsman). Deze laatste twee roepen Paeijs die Retorijka en Justicia al snel bevrijdt. Mars en zijn companen vluchten naar Spanje om daar de clerus te gaan kwellen.

Thematiek

Duidelijk een op de politieke actualiteit geënt stuk: de verdrukking van de protestanten door de katholieke Spaanse overheid. Uit de inhoud valt af te leiden dat dit een protestants getint toneelstuk is (vergelijk bijvoorbeeld de verzen 17 en 29).

Receptie

Het betreft hier een rederijkersstuk dat bewaard bleef in een rederijkerscontext. Dit wijst op stadsliteratuur. Verband met Haarlem.

Profaan / religieus?

Profaan met politiek-religieuze inslag.

[explicit 13 juni 1999]