De Bruyn 2023c
“Op verkenning in de Tuin der Lusten 10 – De eerste wereld (met vraagtekens)” (Eric De Bruyn) 2023
[in: Bossche Kringen, jg. 10, nr. 3 (juli 2023), pp. 22-25]
In deze laatste aflevering van een tiendelige artikelenreeks gaat het over de totaalbetekenis van het middenpaneel van Bosch’ Tuin der Lusten-drieluik. Inhoudelijk beeldt dit middenpaneel vermoedelijk de eerste periode van de mensheid uit, de periode tussen Adam/Eva en de Zondvloed die volgens middeleeuwse opvattingen in het teken stond van de Onkuisheid. Met andere woorden: het Sicut erat in diebus Noe-thema, zoals reeds gesuggereerd werd door Gombrich in 1969. Wat de vorm betreft, maakte Bosch vermoedelijk gebruik van het vals liefdesparadijs-motief, zonder dat er meer in het bijzonder sprake hoeft te zijn van een Venusberg of Graal, zoals voorgesteld werd door Vandenbroeck (in 1990 en later). Het middenpaneel zou dan tonen hoe de mens Gods gebod tot voortplanting in Eden (linkerluik) verkeerd interpreteerde (en nog steeds interpreteert) als een vrijgeleide tot wellust, waarna onvermijdelijk de bestraffing in de Hel volgt (rechterluik). Voorlopig overstijgt dit alles echter het niveau van de hypothese niet.
[explicit 8 oktober 2023]
