Gerlach 1978b
“Jeroen Bosch – Het Tafelblad te Madrid (2)” (P. Gerlach O.F.M. Cap.) 1978
[in: Brabantia, 27 (1978), nr. 2, pp. 65-73]
[Herdrukt in Gerlach 1988: 133-141]
[Ook vermeld in Gibson 1983: 118 (E262)]
Gerlach is het eens met Van Puyvelde: Bosch is begrijpelijk zonder al de geleerdheid die men nu rondom hem ophangt. Vervolgens geeft hij een iconografische analyse van het Christusoog en van de uitbeeldingen van Ira en Superbia. Dat de stralen van het Christusoog zouden verwijzen naar Christus als Zon (Tolnay) vindt Gerlach vergezocht, de mening van Benesch en Gibson dat de tondo in het midden van het paneel (met de hoofdzonden) zou verwijzen naar een spiegel die de kijker wordt voorgehouden, vindt hij irrelevant. In de Ira zou de man met het bruine kleed een monnik kunnen zijn. Gerlach wijst voortdurend op parallellen tussen wat Bosch schilderde en de laatmiddeleeuwse beelding en (stichtelijke) literatuur. De betekenis van het Tafelblad als geheel is naar verluidt: Christus die Zijn wonden toont en zo Zijn Vader, Wiens Alziend Oog de zonden van de mensheid ziet, om barmhartigheid smeekt. Nochtans wordt God de Vader niet uitgebeeld en vormen de ogen van Christus een bekende topos in de late Middeleeuwen (vergelijk De Bruyn 1991: 12-13).
[explicit 21 maart 2016]
