Glaudemans 2001
“De stad van Jheronimus Bosch” (Ronald Glaudemans) 2001
[in: Jan van Oudheusden en Aart Vos (red.), De Wereld van Bosch. Historisch ABC – Archeologie Bouwhistorie en Cultuur ’s-Hertogenbosch – deel 4, Adr.Heinen, ’s-Hertogenbosch, 2001, pp. 4-25]
Glaudemans vertelt een aantal algemene dingen over de evolutie van ’s-Hertogenbosch (locatie, uitbreiding, omwalling, straten, huizen, kerken), vooral tijdens de Middeleeuwen. Af en toe worden er verbanden met Bosch gelegd.
- Het geboortehuis van Bosch is hoogstwaarschijnlijk het huidige pand Markt 29 (al dateert vermoedelijk alleen nog de kelder uit de tijd van Bosch).
- Bosch moet de stadsbrand van 1463 van nabij hebben meegemaakt. Zijn vermoedelijke ouderhuis bleef toen echter gespaard. Dat weten we omdat de vader van Jeroen in 1463 de luiken van het Broederschapsaltaar in zijn atelier had voor een onderhoudsbeurt en die luiken bleven bewaard (in tegenstelling tot het altaar zelf, dat bij een beeldsnijder was ondergebracht en verloren ging in de brand).
- In 1491 voltooide de broederschap van Sint-Antonius een kapel op het einde van de Hinthamerstraat.
- De bouwmeesters van de Sint-Jan tijdens Bosch’ leven waren Alart Duhameel (in 1494/95 naar Leuven vertrokken) en vanaf 1495 Jan Heyns (die net als Bosch stierf in 1516). In 1508/09 gaven Bosch en Heyns advies aan de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap in verband met het polychromeren van een Maria-retabel.
- De kapel van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap (nu Sacramentskapel) kwam tot stand tussen 1479 en 1494. Bosch ontwierp een gebrandschilderd raam, adviseerde bij het polychromeren van het nieuwe Maria-retabel en vervaardigde daar later enkele altaarluiken voor.
- Het huis waarin Bosch van 1481 tot 1516 woonde, was een groot stenen woonhuis, In den Salvatoer geheten, dat gelegen was aan de noordzijde van de Markt. De zijmuren zijn nog grotendeels van middeleeuwse oorsprong en op één van deze zijmuren werden (onherkenbaar verminkte) fragmentjes van een middeleeuwse muurschildering aangetroffen. Ooit het werk van Bosch?
Nieuwe dingen heeft Glaudemans daarmee niet verteld: het zijn stuk voor stuk reeds bekende gegevens. Wel staat het hier allemaal nog eens mooi bij elkaar. Het huidige pand Markt 29 kan overigens Jheronimus’ geboortehuis niet zijn, want dat huis werd door vader Van Aken pas in 1462 aangekocht (vergelijk Van Dijck 2001b: 9).
[explicit]
