Hulspas 2023
“Kijkhulp bij Jeroen Bosch – De Gouden Legende, 13de eeuw” (Marcel Hulspas) 2023
[in: Geschiedenis Magazine, jg. 58, nr. 6 (september 2023), pp. 16-18]
Jacobus de Voragine’s Legenda aurea (circa 1265) bevat talrijke gegevens die oude kunst kunnen helpen begrijpen. De binnenpanelen van Jheronimus Bosch’ Aanbidding der Wijzen-drieluik (Prado) bijvoorbeeld bevatten een aantal details die verwijzen naar een wrede, wetteloze en onwetende wereld. De zogenaamde ‘Vierde Koning’ is niet de Antichrist, maar ‘een soort dwaze koning, vereerd door dwazen’. De auteur brengt dit in verband met een passage uit de Legenda aurea (hoofdstuk 1) over de toestand van de wereld vóór de komst van Christus: de mensen waren onwetend en blind, gedoemd om eeuwig gestraft te worden, slaven van de duivel, gewikkeld in duisternis, verbannen uit ons vaderland en verstoten. Daarom hadden wij een leraar nodig. Bosch werd hoogstwaarschijnlijk door deze zinnen geïnspireerd en schilderde de wereld van vóór de komst van Christus op de binnenpanelen van het Prado-drieluik.
De vakkundigheid van deze auteur is twijfelachtig. In de figuur van Jozef die op het linkerbinnenluik de doeken van het Christuskind zit te drogen, ziet hij bijvoorbeeld ‘een monnik (die) schuilt in de ruïne van een klooster, onder een afdakje waar een gat in zit. In plaats van het gat te repareren droogt hij zijn kleren bij een vuurtje’.
[explicit 12 november 2023]
