Van Dijck 2016b
“Het mes van de Tuin der Lusten” (Lucas G.C.M. van Dijck) 2016
[in: Bossche Kringen, jg. 3, nr. 5 (september 2016), pp. 46-49]
Op enkele schilderijen van Bosch (het Tuin der Lusten-drieluik, het Weense Laatste Oordeel-drieluik, het Brugse Laatste Oordeel-drieluik) komen messen voor met een logo. Uit een akte in het Bosch’ Protocol (het archief van de schepenbank van ’s-Hertogenbosch), blijkt nu dat dit merkteken kan toegeschreven worden aan de Bossche messenmaker Anthonius Jonckers, ook wel Van den Grave genoemd (overleden kort vóór 1529). In 1538 verkopen namelijk de kinderen van Anthonius het merkteken aan een andere messenmaker, Anthonius van Tuyl. In de akte (R. 1330, fol. 22v, 8 november 1538) wordt het merkteken omschreven als ‘een ronde M’. Tot 1541 was het voor de Bossche messenmakers mogelijk een eigen merkteken te gebruiken, daarna was het verplicht. In het Groot Tuighuis in ’s-Hertogenbosch is een opgegraven (klein) mes aanwezig met als logo een grote M.
Anthonius Jonckers was de zoon van de messenmaker Marcelius van de Grave alias Jonckers, die overleed rond 1497. Anthonius zette daarna het atelier van zijn vader voort. Dat de Bosch-schilderijen waarop messen met een M voorkomen, dus dateren van ná 1497, is echter helemaal niet zeker: we weten immers niet of het merkteken reeds door de vader gebruikt werd of niet. De M zou kunnen verwijzen naar de voornaam van de vader (Marcelius). De voornaam van diens vrouw (en dus van de moeder van Anthonius) was overigens Maria.
[explicit 26 januari 2018]
