Bosch: chemie en hiërogliefen

Van Lennep 1984

“Bosch: chemie en hiërogliefen” (Jacques Van Lennep) 1984

[in: Jacques Van Lennep, Alchemie – Bijdrage tot de geschiedenis van de alchemistische kunst, Gemeentekrediet, Brussel, 1984, pp. 309-340]

[Franstalige editie: Jacques Van Lennep, Alchimie – Contribution à l’histoire de l’art alchimique, Crédit Communal, Brussel, 1984]

Hoewel niets in zijn leven erop wijst dat Bosch iets met alchemie te maken had, bevatten zijn werken zoveel symbolische verwijzingen naar deze esoterische wetenschap dat het naar verluidt vaststaat dat Bosch grondig op de hoogte was van de hermetische filosofie en van de relaties ervan met een zeker humanisme. Hoe Bosch deze kennis had opgedaan, kan de auteur niet verklaren.

Bosch’ oeuvre kan nochtans niet alleen vanuit de alchemie benaderd worden: ook andere invalshoeken, vooral die welke gebaseerd zijn op het dagelijkse en culturele leven, mogen niet uitgesloten worden. Van Lennep stelt verder dat Bosch zeker geen ketterse alchemist was: anders zou hij niet ontsnapt zijn aan de waakzaamheid van de Inquisitie en zouden zijn werken niet verzameld zijn door Filips II, ‘een illuster beschermer van de alchemisten’.

Van Lennep ontdekt vooral alchemistische contexten in de Bruiloft te Kana (Rotterdam), de Tuin der Lusten (Madrid) en de Verzoekingen van de H. Antonius (Lissabon).

Recensies

• Rik Belmans, in: Boekengids, jg. 64, nr. 5 (juni 1986), p. 464: De tekst is uitgebreid, diepgaand en gedetailleerd. Het kleine lettertype maakt de lectuur niet gemakkelijk. Over de alchemistische kunst is dit ongetwijfeld een standaardwerk.

[explicit]