GORDIJN
1 Gordijnen // erotiek (neutraal)
Stijevoort I ed. 1929 (1524)
- 58 (nr. 28, verzen 36-38). Zot-erotisch rederijkersrefrein. Om eens te cussen onder die gordynen . hoe ic therte in twyffel moet vinnen / om eens soe veel en wil icks niet beghinnen. Gordijnen van bed.
- 171 (nr. 88, verzen 26-27). Amoureus rederijkersrefrein, lof op het goede huwelijk. En sy dan achter die gaerdynkens duijken / daer sietmen houeren bancketten voert bringhen. Gordijnen van bed.
Bijns ed. 1886 (vóór 1529)
- 258-259 (nr. 69, strofe c, verzen 8-9). Zot rederijkersrefrein, satire op het huwelijk: Dits haer doctrijne / achter de gaerdijne. Gordijnen van bed.
Gemeene Duytsche Spreckwoorden ed. 1959 (1550)
- 33 (regel 4). Spreekwoordenverzameling. Sy heft hem die gardijne metten gelesen. Gordijnen van bed. Betekenis: de vrouw heeft haar man in bed verwijten gemaakt.
Mars en Venus ed. 1991 (1551?)
- 256 (vers 394). Rederijkersspel. Mars zegt: nu moet ik het strijden laten en helpen die sijde gardijnen ontvouwen. Gordijnen van bed.
Testament Rhetoricael II ed. 1979 (1561)
- 202 (fol. 268r, verzen 17-19). Rederijkerslyriek. Over een horendrager: Als dit lack doontien speilt binder gordynen / huer man Jeroontien wacht de pattynen / zyn hoornekens lancx te meerder schynen. Gordijnen van bed.
Arnold Bierses ed. 1925 (1577-90)
- 26 (nr. V, verzen 19-21). Zot-erotisch rederijkersrefrein. Liggende op ein beddeken dat wael gemaeckt is, / met schonen goerdijnkens weel overdaect is, / dats lieffste gebruycken dat [men] oeyt vant. Gordijnen van bed.
Aert van Idelheijt ed. 1998 (XVIB)
- 179r (vers 92). Rederijkersspel. Den Geest van Amoureusheijt zegt: Gaet tusken die gordijnen. Gordijnen van bed.
- 184v (vers 342). Den Aert van Idelheijt (= Edelheid) zegt: Ghij prijst al te leggen tusken die gardijnen. Gordijnen van bed.
2 Gordijnen // pejoratieve erotiek met als context de aardse ijdelheden
Bijns ed. 1886 (vóór 1529)
- 188 (nr. 50, strofe b, vers 11). Vroed rederijkersrefrein over de rijken die verhangen zijn aan de aardse ijdelheden: Zij hebben haer bedden met zijden gaerdijnen. Gordijnen van bed. Hetzelfde in De Bruyne I ed. 1979: 39(nr. 10, strofe 3, vers 11).
Wellustige Mensch ed. 1950 (XVIb)
- 125 (verzen 676-677). Rederijkersspel. Het hoertje Overdaet tot Wellustige Mensch: Lust u dan wadt groens, loopt achter die gardijnne. / Spelt tspel der minnen, daer natuer nae haeckt. Gordijnen van bed in bordeel.
Joncheyt ende Redene ed. 1920 (XVIA)
- 479 (vers 74). Rederijkersspel. In een opsomming van handelingen die te maken hebben met de aardse ijdelheden: Ende by Venusdieren bachter gordyne. Gordijnen van bed in bordeel.
Verlooren Zoone ed. 1941 (1583)
- 143 (regie-aanwijzing na vers 1151). Rederijkersspel. Over de Verloren Zoon en enkele hoertjes: Hier zullen zy tsamen binnengaen ende gordynen sluuten. In de eerste plaats de gordijnen achteraan op het toneelpodium, maar met referentie aan de gordijnen van een bed in en bordeel.
Hoerengordynckens ed. 1988 (XVI?)
- 97 (vers 28). Rederijkersspel. Zondelicke Vleische zegt: Dat die bruine lockens, die mooi meiskens gordynen. De mooie verleidelijke haren van een jonge novice worden vergeleken met ‘hoerengordijnen’.
- 97 (vers 50). Zondelicke Vleische zegt: En de gordynxkens zo vollekens staen frai boven als. Idem.
- 100 (verzen 99-100). Heilige Furia zegt: Hebt ghy al om Johanna’s harte te knedene / haer de loxkens, de hoerengordyntkens afgesnedene?
- 102 (vers 120). Pater Cnipschaere zegt: Die hoerengordynxkens die my zo lang een argernis waren. Idem.
- 102 (vers 123). Pater Cnipschaere zegt: Die hoerengordynxkens meriteeren geen barmhartigheid. Idem.
Al Hoy ed. 1965 (circa 1600)
- 1 (verzen 13-15). Rederijkersspel. De playboy Ydel Lustken zegt: Eest oock niet lustich lief bij lief te zijne / achter de gordijne, vrij van fenijne, / daer liefde met liefden wort geloont ten fijne? Gordijnen van bed.
[explicit 25 juli 2024 – Eric De Bruyn]
