Dixon 1982
“Water, Wine, and Blood – Science and Liturgy in the Marriage at Cana by Hieronymus Bosch” (Laurinda S. Dixon) 1982
[in: Oud Holland, jg. 96 (1982), nr. 2, pp. 73-96.]
[Niet vermeld in Gibson 1983]
In dit artikel tracht Dixon aannemelijk te maken dat de eucharistische symboliek van Bosch’ Bruiloft van Kana-paneel (Rotterdam) ook kan gelezen worden binnen een alchemistische context. De Bruiloft van Kana, de verandering van water in wijn en van wijn in bloed, het maken van brood en het huwelijk tussen man en vrouw waren evenzovele christelijke elementen die door de laatmiddeleeuwse alchemisten op een symbolische wijze werden aangewend. Ook in de voorwerpen op het ‘huisaltaar’ ziet Dixon alchemistische gebruiksvoorwerpen en symbolen. De maansymboliek die in verscheidene details van het paneel terug te vinden is, heeft eveneens een dubbele eucharistische/alchemistische betekenis.
In de vijftiende eeuw was de alchemie naar verluidt een populair tijdverdrijf én een gerespecteerde wetenschap. Bosch telde onder zijn familieleden ten minste één apotheker, maar afgezien hiervan waren er in de late middeleeuwen meer dan genoeg alchemistische teksten in het Latijn én in het Nederlands waartoe Bosch zonder veel moeite toegang kon krijgen.
Noterenswaard is dat door Dixon met geen woord gerept wordt over de negatieve houding die een groot aantal laatmiddeleeuwse moralisten tegenover de alchemie aannamen. Dendrochronologisch onderzoek heeft ondertussen aangetoond dat het Rotterdamse Bruiloft van Kana-paneel slechts kan geschilderd zijn nà 1555. Het kan echter nog altijd een kopie naar een (verloren) Bosch-origineel zijn.
[explicit]
