Een warachtighe historie van broeder Russche
(anoniem) circa 1520
[Tekstedite: Luc Debaene (ed.), De historie van Broeder Russche, uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen voorzien. Voor de Seven Sinjoren uitgegeven door De Sikkel, Antwerpen, 1950 = Broeder Russche ed. 1950]
[NK 1091] [Debaene pp. 155-160]
Auteur
Anoniem. Waarschijnlijk was de auteur afkomstig uit het Antwerpse rederijkersmilieu [ed. 1950: XVIII-XIX].
Genre
Een gedrukte prozaroman (postincunabel) met rederijkersverzen [ed. 1950: V]. De titelpagina spreekt van een ‘historie’.
Situering / datering
Van deze tekst bleven twee zestiende-eeuwse drukken bewaard.
Van een derde druk kennen we het bestaan, zonder dat er een exemplaar van bewaard bleef [ed. 1950: VI-X]. Broeder Russche is een bewerking van een (verloren) Nederduitse druk [ed. 1950: XIII-XIV, Debaene 1977: 159]. Het boekje kwam in 1570 op de Index terecht.
Inhoud
Broeder Russche is een duivel die eerst als kloosterkok de monniken tot zonden verleidt en voor de gek houdt, vervolgens als boerenknecht zijn bazin (die overspel pleegt met de pastoor) het leven zuur maakt en ten slotte naar Engeland reist, waar de dochter van de koning van hem bezeten wordt. De abt van zijn vroeger klooster komt hem echter uitdrijven en verbant hem tot aan het Laatste Oordeel naar een verlaten burcht. Vergelijk verder ook ed. 1950: X-XI, en Debaene 1977: 156-157.
Thematiek
Stichtelijk-didactisch. De oorspronkelijke strekking van de historie (via een satire opwekken tot een vromer kloosterleven) is door de Middelnederlandse bewerker uitgebreid tot een algemene waarschuwing voor de listen van de duivel en een vermaning tegen zondig gedrag [ed. 1950: XVII / XXI-XXII].
Receptie
Stadsliteratuur. Het betreft hier een Antwerpse druk die waarschijnlijk in verband staat met het Antwerpse rederijkersmilieu. Vergelijk ook de thematiek: de oorspronkelijke gerichtheid op een kloostermilieu is uitgebreid tot een gerichtheid op een breed, stedelijk publiek. Verband met Antwerpen.
Profaan / religieus?
In de eerste plaats stichtelijk-religieus van aard.
[explicit 6 januari 1995]
