Een abel spel van esmoreit tconincx sone van cecielien

(anoniem) circa 1405-08

[Teksteditie: Rob Roemans en Hilda van Assche (eds.), Een abel spel van Esmoreit. Klassieke Galerij – nr. 98, De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1977 (3) = Esmoreit ed. 1977]

[Diplomatische teksteditie: Herman Brinkman en Janny Schenkel (eds.), Het handschrift-Van Hulthem – Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623 – Diplomatische editie. Middelnederlandse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden – VII, 2, Verloren, Hilversum, 1999, pp. 892-927 (tekst 169) = Esmoreit ed. 1999]

[Hummelen add. 0A1]

Auteur

Anoniem.

Genre

Een zogenaamd ‘abel spel’.

Situering / datering

Esmoreit (1018 verzen) is een toneeltekst die aangetroffen wordt in het handschrift-Van Hulthem (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, Hs. 15.589-623, ff. 170v-178r) onder volgnummer 169. Dit handschrift dateert van circa 1405-08. Esmoreit zelf dateert waarschijnlijk uit de tweede helft van de veertiende eeuw [ed. 1977: 18, NLG 1993: 65]. De tekst ontstond in de zuidelijke Nederlanden, misschien in het oosten van Brabant [ed. 1977: 21-24].

Inhoud

De Siciliaanse prins Esmoreit wordt bij zijn geboorte door een naijverige neef verkocht aan een ‘heidens meester’. Esmoreit wordt in het oosten (in ‘Damast’) opgevoed door de heidense prinses Damiet. Als zij opgegroeid zijn, worden Damiet en Esmoreit verliefd op elkaar, maar Esmoreit wil eerst de waarheid omtrent zijn afkomst uitzoeken. Uiteindelijk komt alles terecht: de prins vindt zijn ouders terug, de neef wordt gehangen en Esmoreit en Damiet worden koning en koningin van Sicilië. Vergelijk ook ed. 1977: 29-32.

Thematiek

Wordt duidelijk geformuleerd op het einde van het stuk (verzen 996-1005): het kwaad wordt altijd vergolden, deugd wordt altijd beloond en wie deugdzaam leeft, zal de hemel verwerven. De thematiek staat dus duidelijk in een religieuze context.

Receptie

Net als de andere toneelstukken uit het waarschijnlijk in of rond Brussel ontstane handschrift-Van Hulthem past Esmoreit qua inhoud en thematiek goed in een stedelijke context [NLG 1993: 66]. Verband met Brussel.

Profaan / religieus?

Hoewel de abele spelen algemeen tot het profane toneel gerekend worden, bevat Esmoreit toch manifest een religieuze component. De aanvangsverzen suggereren zelfs een parallel tussen het lijden van Maria en het lijden van Esmoreits moeder [vergelijk Peeters 1977: 267-268].

Geraadpleegde lectuur

• NLG 1993: H. van Dijk, “14 mei 1364: De graaf van Blois bezoekt een zoldertheater in Dordrecht – Middelnederlands toneel”, in: M.A. Schenkeveld-Van der Dussen e.a. (red.), Nederlandse Literatuur, een geschiedenis. Groningen, 1993, pp. 62-67.
• Peeters 1977: L. Peeters, “Esmoreit tconincx sone van Cecielien: Siciliaanse historie als abel spel”, in: Spiegel der Letteren, jg. 19 (1977), nr. 3-4, pp. 245-279.

[explicit 27 oktober 1995]