Mont toe, borse toe ed. 1950

Mont toe, borse toe

(Cornelis Crul) XVIb / 1583

[Kritische teksteditie: C. Kruyskamp (ed.), Cornelis Crul – Heynken de Luyere en andere gedichten. Klassieke Galerij – nr. 48, De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1950, pp. 45-54]

Auteur

De Antwerpse rederijker Cornelis Crul (overleden tussen 1538 en 1551).

Genre

Naar de vorm een strofisch rederijkersgedicht in Middelnederlandse verzen, naar de inhoud een tijdsklacht.

Situering / datering

Dit gedicht (253 verzen) bleef bewaard in een Antwerpse druk van 1583 (uniek exemplaar: Antwerpen, Museum Plantijn-Moretus) [ed. 1950: VIII / XVIII]. Er bleven ook nog twee latere drukken (van 1601 en 1609) bewaard [ed. 1950: X / XVIII-XIX]. Aangezien Crul overleed circa 1550, moet het gedicht dateren uit de eerste helft van de zestiende eeuw, waarschijnlijk uit het tweede kwart van die eeuw.

Inhoud

Een tijdsklacht. Niemand vreest nog Gods geboden, er is geen deugd meer, list en bedrog zijn nu normaal (zie de verzen 15-18). Er wordt gewaarschuwd tegen te veel openheid: verraad loert aan alle kanten. Men moet kunnen horen, zien en zwijgen (zie de moraal in verzen 243-253).

Thematiek

Blijkbaar sluit dit gedicht aan bij de tijdsgeest en dan in het bijzonder bij de godsdiensttwisten. Misschien was Crul zelf een protestant (anabaptist?) [ed. 1950: IX-X].

Receptie

Stadsliteratuur. Het betreft een Antwerpse druk met werk van een Antwerpse rederijker. Verband met Antwerpen.

Profaan / religieus?

Een mengeling van profaan en religieus.

[explicit 1 januari 1997]