Tspel van Tilleghem (Cornelis Everaert) 1523-1536
[Teksteditie: J.W. Muller en L. Scharpé (eds.), Spelen van Cornelis Everaert, vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden met inleiding en aanteekeningen uitgegeven. Boekhandel en Drukkerij voorheen E.J. Brill, Leiden, [1898]-1920, pp. 463-473 = Tilleghem ed. 1920]
[Teksteditie: W.N.M. Hüsken (ed.), De Spelen van Cornelis Everaert – Opnieuw uitgegeven, van inleidingen, annotaties en woordverklaringen voorzien. Deel II, Verloren, Hilversum, 2005, pp. 872-892 = Tilleghem ed. 2005]
[Hummelen 1 B 30]
Auteur
De Brugse rederijker Cornelis Everaert (ca. 1480-1556). Vergelijk ook bij Maria Hoedeken ed. 1920.
Genre
Een allegorisch rederijkersspel.
Situering / datering
Dit spel (303 verzen in de editie-1920) is één van de 35 toneelteksten die bewaard bleven in een autograaf-verzamelhandschrift (Brussel, Koninklijke Bibliotheek, sign. Hs. 19.036). Het spel werd hoogstwaarschijnlijk geschreven en opgevoerd tussen 1523 en 1536 ter gelegenheid van een feestmarkt in Tillegem (een heerlijkheid ten zuiden van Brugge) [ed. 1920: 639 / 640 / 661 en ed. 2005: 872-873].
Inhoud
Vileyneghe Ghewuente (Laaghartige Praktijk), een verkoopster van oud lijnwaad en een personificatie van de oneerlijke marktkramers, Onreyn Besouck (Onzuivere Bedoeling), een personificatie van de oneerlijke kwakzalvers die allerlei poedertjes en drankjes verkopen, en Eerbaer Costume (Eerbare Handelwijze), een marskramer die brillen, liedjes, refreinen, balladen en ‘alderhande meersse’ (vergelijk de verzen 47-56 / 271-272) verkoopt en de eerlijke, kleine kooplui personifieert, krijgen op de markt van Tillegem ruzie over de vraag wie nu de beste waren heeft. Ook Vreidsaem Ghenouchte (Vreedzame Genoegte), een personificatie van de boeren uit de omtrek, mengt zich in de discussie. Ten slotte verschijnt de heer van Tillegem, Eerlicke Edelheyt, ten tonele. Hij verbiedt Vileyneghe Ghewuente en Onreyn Besouck de verdere toegang tot de markt. Eerbaer Costume en Vreidsaem Ghenouchte mogen echter blijven.
Thematiek
Kritiek op oneerlijke praktijken in de kleinhandel (vooral naar aanleiding van markten en kermissen) en positieve waardering voor de eerlijke kleinhandel. Tegelijk wordt er een vleiend-positief beeld opgehangen van de heer van Tillegem.
Receptie
Stadsliteratuur. Het betreft hier een rederijkersspel van een Brugse rederijker. Vergelijk ook bij thematiek. Verband met Brugge.
Profaan / religieus?
Louter profaan van aard.
Geraadpleegde literatuur
[explicit 8 augustus 1994 / 24 september 2016]
