Baert 2019
DE UIL IN DE GROT
Gesprekken met beelden, kunstenaars en schrijvers
(Barbara Baert) 2019
[Pelckmans Pro, Kalmthout, 2019, 255 blz.]
Voor dit boek nodigde Barbara Baert (professor kunstgeschiedenis verbonden aan de KU Leuven) academici, kunstenaars en kunstliefhebbers uit om een kunstwerk naar keuze te bespreken, waarna zij telkens met haar gastauteurs in dialoog treedt en ‘hun intuïties (begeleidt) naar de bredere achtergrond van de beeldanalyse’. Eén van deze gastauteurs was de Vlaamse tv- en radiomaker Thomas Vanderveken (°1981). Zijn keuze viel op de Tuin der Lusten-triptiek van Jheronimus Bosch en zijn persoonlijke bevindingen daarrond lezen we op de bladzijden 164-169.
Vanderveken klaagt dat museumbezoekers meestal zo weinig de tijd nemen om zich te verdiepen in een schilderij, stelt dat de Tuin der Lusten hem vertelt wat het is om mens te zijn, en vraagt zich af of het drieluik een waarschuwing is voor of net een ode aan de lusten. Onder de titel De uil in de grot (pp. 170-175) reageert Baert hierop. Eerst verwijst zij uitgebreid naar Paul Vandenbroecks stelling dat het middenpaneel van de Tuin een ‘graal’ (vals liefdesparadijs) voorstelt. Naar aanleiding van de uil in de opening van de Paradijsfontein (linkerluik) deelt zij vervolgens mee dat de uil in het christendom zowel naar het goede als naar het kwade kan verwijzen en zegt zij nog enkele onsamenhangende zaken over het motief ‘grot’.
Zowel de tekst van Vanderveken als die van Baert bestaan grotendeels uit ‘purple prose’ dat weinig essentieels te melden heeft. De uil op het linkerluik van de Tuin zit overigens niet in een grot, maar in de ronde opening van een fontein. Dat Vanderveken het in verband met de Tuin heeft over ‘doek’ in plaats van over ‘paneel’ is vergeeflijk, dat Baert als kunsthistorica het in hetzelfde verband heeft over ‘retabel’ en ‘canvas’ is dat al iets minder.
[explicit 28 december 2024 – Eric De Bruyn]
