Grauls 1939-40
“Ter verklaring van Bosch en Bruegel” (Jan Grauls) 1939/40
[in: Gentsche Bijdragen tot de Kunstgeschiedenis, VI (1939/40), pp. 139-160]
[Ook vermeld in Gibson 1983: 98 (E151)]
Jan Grauls brengt als eerste Bosch-auteur het laat-vijftiende-eeuwse gedicht Van den Hopper Hoeys in verband met de Hooiwagen-triptiek. Het gedicht zelf werd reeds eerder gepubliceerd door Napoleon De Pauw in Middelnederlandsche Gedichten en Fragmenten (derde aflevering, Gent, 1897, p. 665). Het handschrift waaruit het afkomstig is, wordt bewaard in Brussel (Koninklijke Bibliotheek, Handschriftenkabinet, Hs. 837-845, fol. 123v-124v). Volgens Dr. Fr. Lyna (toenmalig conservator van het Handschriftenkabinet) dateert het van circa 1470. Indien deze datering klopt, hebben we hiermee het bewijs in handen dat het hooi-motief in de Nederlanden reeds bekend was vóór Bosch zijn triptiek concipieerde. In het gedicht worden de aardse goederen vergeleken met eenen hopper hoeys (een hooiopper).
Grauls vestigt er ook de aandacht op dat in de wandtapijtenverzameling van het Koninklijk Huis in Spanje eveneens een Hooiwagen voorkomt.
Het gedicht is afkomstig uit het zogenaamde Geraardsbergse Handschrift, het tweede deel van een convoluut dat in de jaren zestig van de vijftiende eeuw geschreven werd, waarschijnlijk in Geraardsbergen. Het is ondertussen bereikbaar in een moderne diplomatische editie: Marie-José Govers e.a. (eds.), Het Geraardsbergse handschrift. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 837-845, Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden – deel I, Verloren, Hilversum, 1994, pp. 77-79.
Vergelijk over dit gedicht ook De Bruyn 2001a: 56-58.
[explicit]
