Haveman 2015
“Hier en hierna” (Mariëtte Haveman) 2015
[in: Kunstschrift, jg. 59, nr. 6 (december 2015/januari 2016), pp. 2-5]
Haveman schrijft een inleidend artikel bij een speciale aflevering van Kunstschrift die gewijd is aan Bosch en de Laatste Dingen (Dood, Laatste Oordeel, Hel en Hemel).
Enkele kleine onvolkomenheden in haar tekst. Tussen de muziekinstrumenten onderaan het rechterbinnenluik van de Tuin der Lusten meent zij een metronoom te herkennen. Zij bedoelt waarschijnlijk de triangel van de duivelin die zich in de grote draailier bevindt. Zij noteert: ‘Volgens de Bijbelse leer moet de rijke man vrezen voor het hiernamaals, maar bij Rogier van der Weyden, Hans Memling en ook Bosch zie je vooral paupers en kleine losers het onderspit delven’. Wat Bosch betreft, is deze uitspraak zeer twijfelachtig en ze klopt al helemaal niet voor Van der Weyden en Memling. Het duiveltje in de rechterbenedenhoek van het Sint-Jan op Patmos paneel probeert naar verluidt ‘de woorden van de apostel’ naar zich toe te rakelen. Dit slaat nergens op: het duiveltje probeert wel de inktkoker van de heilige te stelen (overigens een bekende beeldtopos in de late Middeleeuwen).
[explicit 30 januari 2016]
