Koldeweij 2001d
“Hekserij met insignes – Een tekening van Jheronimus Bosch geïnterpreteerd aan de hand van volkssieraden” (Jos Koldeweij) 2001
[in: Desipientia – zin & waan – Kunsthistorisch tijdschrift, jg. 8, nr. 2 (september 2001), pp. 18-28]
Dirk Bax benaderde het oeuvre van Bosch succesvol aan de hand van de Middelnederlandse taal. Maar ook de eigentijdse beeldcultuur kan helpen om Bosch beter te begrijpen. Dankzij archeologische vondsten heeft zich recent een nieuwe beeldbron aangeboden: volkssieraden (speldjes, badges) uit de periode 1200-1600. In dit artikel brengt Koldeweij Bosch’ Negen heksen-tekening (Parijs, Louvre) en meer bepaald een aantal daarin afgebeelde voorwerpen in verband met zulke volkssieraden. Koldeweij concludeert dat het daarbij meestal draait om de seksuele macht van de vrouw. In de tijd van Bosch werd seksualiteit vaak gezien als een belangrijk kenmerk van heksen en hekserij, onder meer in de Malleus Maleficarum. Hoogstwaarschijnlijk kende Bosch dit werk. Aangezien er nog andere verbanden aan te wijzen zijn tussen Bosch en de dominicanen, is het niet onwaarschijnlijk dat Bosch’ beeldenwereld werd geïnspireerd door de opvattingen en geschriften van de dominicanen. Bosch’ beelden lopen er in elk geval parallel aan.
[explicit 26 april 2020]
