Pokorny 2017
“The Overpainted Patron: Some Considerations about Dating Bosch’s Last Judgment Triptych in Vienna” (Erwin Pokorny) 2017
[in: Debra Taylor Cashion, Henry Luttikhuizen en Ashley D. West (eds.), The Primacy of the Image in Northern European Art, 1400-1700 – Essays in Honor of Larry Silver. Brill, Leiden-Boston, 2017, pp. 52-64]
In de linkerbenedenhoek van het middenpaneel van de Weense Laatste Oordeel-triptiek, tegenwoordig toegeschreven aan Jheronimus Bosch en atelier, bevindt zich in de ondertekening een schenkersfiguur die niet uitgeschilderd werd. Dit artikel tracht aan de hand van deze figuur en zijn kledij nadere conclusies te trekken in verband met de datering van het drieluik.
Bepaalde kenmerken van de schildertechniek en de resultaten van het dendrochronologisch onderzoek (rond 1485 kan het drieluik geschilderd zijn) kunnen wijzen op een eerder vroeg ontstaan van de triptiek, die overigens niet gesigneerd is: pas na circa 1495 (vanaf de Prado-Aanbidding der Wijzen-triptiek) signeerde Bosch zijn triptieken. Verder parafraseert Alart Du Hameels Laatste Oordeel-prent het Weense middenpaneel en de prent kan geplaatst worden tussen 1485 en 1494. Het Weense drieluik kan dus geschilderd zijn ergens tussen 1485 en 1495.
Volgens Pokorny wordt deze vroege datering verder bevestigd door de hoed en de chaperon (een soort hoed met een lang decoratief aanhangsel, dit laatste liripipe genaamd) die de niet uitgeschilderde schenkersfiguur draagt: uit vergelijking met soortgelijke hoofdbedekkingen in miniaturen en schilderijen blijkt dat deze in de mode waren in de jaren tachtig en negentig van de vijftiende eeuw.
[explicit 27 juni 2018]
