Pokorny 2019
“Man in een hopkorf met gierzwaluwen” (Erwin Pokorny) 2019
[in: Matthijs Ilsink, Bram de Klerck en Annemarieke Willemsen (red.), Het einde van de middeleeuwen – Vijftig kunstwerken uit de tijd van Bosch en Erasmus. Nijmeegse Kunsthistorische Studies – XXV, Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, 2019, pp. 208-213]
Pokorny bespreekt de Bosch-tekening Man in een korf (Wenen, Albertina, inv. 7797). Volgens hem is de korf waarin de man met het blote achterwerk knielt, beslist geen bijenkorf, maar een hopkorf. Van hop werd bier gebrouwen, en daarom is deze man waarschijnlijk een dronkenlap. De vogels die uit zijn achterwerk vliegen, zijn naar verluidt gierzwaluwen (apus apus, Duits: Turmschwalbe / Spirschwalbe, Engels: swift, Frans: martinet). Deze vogel bezat in de Middeleeuwen diabolische connotaties en kon onder meer naar de avaritia verwijzen. In de Bosch-tekening lijkt het vooral om onmatigheid en verspilling te gaan, en verwijzen de vogels naar de bierzucht van de man, die bestraft wordt door de met een luit slaande man bovenop de hopkorf. De vrouw links is dan de echtgenote van de dronkaard en de naakte kinderen die jagen op de vogels, moeten misschien het geld proberen te vangen dat de man in de korf in de vorm van vogels in de wind blaast.
[explicit 18 december 2023]
