Van Dijck 2016a
“Hoe heette onze schilder?” (Lucas van Dijck) 2016
[in: Bossche Kringen, jg. 3, nr. 4 (juli 2016), pp. 26-27]
Van Dijck gaat in dit artikel nader in op de correcte naam (namen) van Jheronimus Bosch. In de Bossche archieven komt de schilder (wiens familienaam Van Aken was) 63 maal voor en 8 maal wordt naar hem verwezen met de voornaam ‘Joen’. Rond 1500 werden voornamen in Latijnstalige akten vertaald: op die manier werd ‘Joen’ ‘Jheronimus’, een naam die in de archieven vanaf 1474 53 keer voorkomt. Na 1499 komt ‘Joen’ niet meer voor, alleen nog ‘Jheronimus’. In de archieven komt ook twee maal de voornaam ‘Jeroen’ voor als verwijzing naar Bosch, beide keren is dit in een rekening van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap. Jeroen was echter een Hollandse heilige (overleden in 856) en heeft niets te maken met de H. Hiëronymus, Bosch’ naamheilige. De voornaam ‘Jeroen’ moet dus beschouwd worden als een vergissing van de dienstdoende klerk.
Zijn schilderijen signeerde de kunstenaar met de naam ‘Jheronimus Bosch’. Dat betekent dat drie naamsvarianten historisch goedgekeurd kunnen worden: ‘Joen van Aken’ als jeugd- en familienaam, ‘Jheronimus van Aken’ als officiële naam en ‘Jheronimus Bosch’ als schildersnaam. Waarom in de database “BoschDoc.huygens.knaw.nl” de voornaam ‘Jheronimus’ steeds wordt getranscribeerd als ‘Iheronimus’, is de auteur een raadel.
Verder was het reeds bekend dat Katharina, de vrouw van Bosch’ broer Goessen en dus zijn schoonzus, in 1499 een beeld van de H. Barbara polychromeerde en dus eveneens actief was als schilderes. Uit een document van het Bossche stadsarchief (gedateerd 17 december 1501) blijkt nu dat deze Katharina een dochter was van Johannes Priem. Vanaf circa 1430 tot circa 1560 nam de familie Priem een vooraanstaande plaats in als schildersfamilie in de stad ’s-Hertogenbosch.
De volledige tekst van dit artikel is ook bereikbaar via JeroenBoschPlaza: http://expert.jeroenboschplaza.com/lucasvandijck/hoe-heette-schilder .
[explicit 15 mei 2017]
