Van Lennep 1968
“À propos de Jérôme Bosch. Polémique, Tarot et Sang-Dragon” (Jacques Van Lennep) 1968
[in: Gazette des Beaux-Arts, VIème période, Tome LXXI, 110° année (maart 1968), pp. 189-190]
[Ook vermeld in Gibson 1983: 59 (D73)]
In hun inleiding bij de catalogus van de Bosch-tentoonstelling (’s-Hertogenbosch, 1967) verwerpen G. Lemmens en E. Taverne de benaderingen van Wilhelm Fraenger, Lotte Brand Philip, Jacques Combe, Clément Wertheim-Aymès en Andrew Pigler. Volgens hen zijn deze benaderingen op afdoende wijze tegengesproken door Dirk Bax en Leo Van Puyvelde. Bax’ onderzoek heeft inderdaad aangetoond dat Bosch’ polyvalente oeuvre een moraliserende kant bezat, maar Bax’ benadering kan niet het werk van Bosch in zijn totaliteit verklaren. De Nederlandse professor Brinkman heeft in een artikel betoogd dat de ‘alternatieve’ Bosch-benaderingen steunen op een zekere traditie in de Nederlandse kunst.
Volgens Van Lennep vertoont Bosch’ werk invloed van de Tarot en van de alchemie. De drakenbloedboom op het linkerbinnenluik van de Tuin der Lusten-triptiek werd door de alchemisten beschouwd als een symbool van de pierre-au-rouge, dit is van het alchemistische werk in zijn voltooide staat. De palmboom, Adam, het rode kleed van Christus en de rode kleur van de paradijsbron op hetzelfde luik zijn dragers van een gelijkaardige symboliek.
Van Lennep is ervan overtuigd dat Bosch de hermetische filosofie veel beter kende dan wij, of dat hij werkte voor iemand die zulk een kennis bezat.
[explicit 14 februari 1999]
