Zorrilla 2000
Hieronymus Bosch (Juan José Zorrilla) 2000
[Aldeasa, Madrid, 2000, 30 blz. (uit het Spaans in het Engels vertaald door Philip Knight)]
Een dun boekje, eigenlijk meer een brochure, dat een algemene indruk tracht te geven van het Bosch-oeuvre. Er wordt op gewezen dat de helft van Bosch’ schilderijen traditionele christelijke thema’s uitbeelden, vooral de Passie en de levens van de heiligen [p. 4]. Bosch wordt beschouwd als een christelijke moralist [p. 26]. Voor het overige is dit een bijzonder oppervlakkige tekst die – vooral wanneer het over deelkwesties gaat – een erg onzekere indruk maakt. Zo wordt bijvoorbeeld in verband met de gekroonde figuur in de stal op het middenpaneel van de Aanbidding der Wijzen-triptiek (Madrid) gesignaleerd dat dit ofwel Herodes, ofwel de Antichrist ofwel een profeet is [p. 6].
Bovendien staan er in de tekst talrijke onjuistheden. Fraenger zou in de negentiende eeuw gezegd hebben dat Bosch in verband kan worden gebracht met de vrijmetselaars [p. 24]. Bosch’ schilderijen zouden op doek zijn geschilderd [p. 26]. Dat de auteur zeer weinig afweet van de cultuurhistorische context van Bosch, blijkt duidelijk uit de volgende passage: He was said to have been born in the Flemish locality of Hertogenbosch where he lived for many years. He is now thought to have come from Bois-le-Duc in Holland [p. 30]. Blijkbaar beseft de auteur niet dat ‘s-Hertogenbosch en Bois-le-Duc dezelfde stad zijn…
Erg storend in de Engelse versie die wij lazen, zijn dan ook nog eens de talrijke vertaalfouten. José de Siguença wordt een student van Bosch genoemd [p. 24] (bedoeld wordt echter niet een leerling, maar iemand die de schilderijen van Bosch bestudeerde). De Tuin der Lusten zou geschilderd zijn van 1500 tot 1510 [p. 10]. Aan het middenpaneel van de Hooiwagen-triptiek zou het spreekwoord The world is a hay wagon and you take whatever you can from it ten grondslag liggen (hay wagon moet haystack zijn). Het boekje bevat wel enkele mooie en duidelijke detailafbeeldingen in kleur.
(explicit)
